Arimarentzat sendagai

Ate-joka dugun 2017 urterako desira

Gabon egunez...

Etxe-giroan goxatzeko ohiturak

Eguberri kanta

Klasikoak apurka itzultzen dira euskarara,
zinemako bertsioren bat ezagutuko duzu, ziur.

Garaiko idazle baino gehiago, kronista izan zitekeen bera, eta umore eta ironian maisu, laztasunez deskribatzen ditu gizakion jokaera eta baita sentimenduak ere... 
Dena den, Gabonetan guztiok agertzen dugu sentiberatasun uneren bat, eta akaso hor ezkuta daiteke gizakiontzako miraria.

Dickensek berak bere Eguberri Kantaren hitzaurrean idatzitakoak ekarriko ditugu hona:

Mamuen liburuxka honetan irakurleak euren buruekin, kidekoekin, Eguberriekin edo eta nirekin haserre ez daitezen, Ideia baten Mamua sortzen saiatu naiz. Ea Mamu hau zuen etxeetan agertzen den eta hauen zorionez betetzen dituen eta inork ez duen hau uxatzeko desira izaten.
Zuen lagun leial eta zerbitzaria, 

C.D.

1843ko abendua.

Olentzero eta Maridomingi

Ipuina aspalditik da eleberriaren ahaide txikia, laburragoa delako, zuzenagoa, eta askotan, gaztetxoenei zuzendua izan delako... Gabon giro honetan, iaz Pello Añorga eta Jokin Mitxelena marrazkilariak Olentzero eta Maridomingi lana kaleratu zuten, eta ezin pentsa zenbat buruhauste izan zuten hain istorio ezaguna atontzeko unean... Benetan, hain ezaguna ote?

Ohitura eta tradizioak, usadio izanik ere, pixkanaka egiten dira, eta garapen horren lekukotza jaso nahi zuten lan berrian, tradizioaren errelato berria eginaz; galtzen ari den kutsu erlijiosoa kontakizunetik kanpo utzi eta, euskal mitologiako hainbat pertsonaiaren antzera, naturarekin harremanetan jarri dituzte biak, neguko solstizioaren inguruan. Horregatik akaso, buruari hainbeste eragin ostean, Pello Añorgak berak kontakizuna bereziki gurasoentzat pentsatua dela dio, etxe giroan, familian partekatzeko. Ipuinak sortzen errazak direla uste duenak, idazleari eginiko elkarrizketa hau irakurriz gero, akaso iritziz ere aldatuko du... 

Gure bloga apaintzeko gabonetarako zuhaitz baten bila ari eta, Istoriolarin bertan topatu dut behar nuena... 

Tira, gabonetako zuhaitzek argiak izaten dituztela egia da... baina liburuek badute argia, ilusioa pizteko gaitasuna...

Eta neskatoaren txapelak badu dotorezia eta magiaren arteko zerbait...
Gabonetarako zuhaitz paregabea!

Gabon giroa somatzen da... 

Durango 51.... Bizitzekoa DA!

Argixorgin

Illarek hitz egiteko arazoak ditu, tira, batzutan egoki ahoskatzeko zailtasunak izaten ditu... eta horregatik etorri da Agate etxera, logopedia saio batzuk eginaz bera laguntzera. Baina Illareri ez sail Agate gehiegi gustatu, susmo txarra hartu dio... eta ezin esan zergatik, baina Roald Dahlen Sorginekin gogoratu da.

Argixorgin... ikaskide malapartatu batzuen ankerkeriak helarazi du etxera. Illareren lepotik barre egiteko, saguxahar bat hegoetatik hiltzatu eta ahoan zigarrokina duela utzi dute. Gaixoa lehertu egin da, eta haren kumea jaso du Illarek. Horixe izango da istorio honetako protagonista txikia.
Sorginak eta saguxaharrak.... zer gehiago behar beldur istorio bat antolatzeko?

Momotaro. Kamishibai istorio bat.

Donostiako Fantasiazko eta Beldurrezko zinemaren 27. astea, aurtengo edizioan, Japoniako zinemaren inguruan jardungo da, unibertsala den iruditeria sortu duelako. Hori aitzakia hartuta, Judas Arrieta artista eta Harkaitz Cano idazlea Japoniako ahozko tradizioari urreratu zaizkio, eta Kamishibaia berrikusi eta egokituz, proiektu ederra gauzatu dute, gaurtik aurrera Tabakalerako Kutxa-Kultur Plaza erakusketa-gunean izango dena, abenduaren 11ra bitarte.

Kamishibai hitzak paperezko antzerkia esan nahi du; agertoki txiki baten antzeko zerbait dela esan genezake, eta bertan irudiak sartzen ditu istoriolariak. Irudien atzean istorioa du idatzirik, eta hala, laminak pasa ahala, istorioa kontatzen joango zaie entzuleei.

Momotaro melokotoi erraldoi batetik jaioko den haurraren istorioa da... Ezagutu nahi?

Liburutegien Nazioarteko eguna

1992an, Balkanetako Gerran, gaurko eguna bezalako batez Sarajevoko Liburutegia erre zuten. Bi milioitik gora liburu, haietariko asko eta asko zaharrak, balio handikoak, munduan bakarrak; kultura desberdin ugari, hizkuntza anitz...  Bertako langileak bakarrik ez, auzokideak ere gerturatu ziren, euren bizia arriskuan jarriz, liburuak salbatzera. Liburu gehienak, ordea, suak hartu zituen: %80a kiskali zen, baina besteak zaharberritze lan korapilatsuetan berreskuratu dira.

Bost urte beranduago, Sarajevoko liburutegi hura gogoratzearren, liburuak maite zituzten haien guztien omenez, Liburutegien Nazioarteko Eguna ospatzen dugu urriaren 24an.

Euskal Herriko Booktrailer leihaketa

Oraindik garaiz zabiltza, 2016ko azaroaren 25erako helarazi behar baitzaizkio booktrailerrak epaimahaiari. Euskaraz argitaratutako edozein libururen booktrailerra aurkez dezakezu, bakarrik, binaka edota hirunaka. Lana euskaraz idatzia nahiz itzulia izan daiteke, serio nahiz barregarria, eroa edota klasikoa, zurea da aukera. Booktrailerra egin ordez, booktubea egitea nahiago baduzu, aurrera! Euskal Literatura maite eta sormenik baduzu, hauxe erronka.

Minutu erdi eta bi minutu arteko kontua filmatu, eta webgunean izena eman ondoren, bertara igo beharko duzu. Lan guztiak aditu talde batek aztertuko ditu, eta abenduaren 2tik 12ra bitartean, hiru finalisten arteko azken erabakia bozka bidez hartuko da.

Baronesa kutxa barruan...

Victorrek bere gelako gortina lodiak zabaldu zituen eta, argi izpi bat ikustean, harritu egin zen. Leiho aurrean nagiak ateratzen zituela, postaria, aspaldiko partez, umore oneko sentitu zen, ia lasai.
Egun gogorrak igaro zituen, zinez. Oso gogorrak, egia esan. 
Mathilde koitadua hala aurkitzea, beraren aurkako salaketa, polizia-etxeko galdeketa gaua, bere izena egunkarietako gertakarien orrietan ikustea... 

Bizitza kasualitatez josia dagoela diote batzuk, eta Victor eta bere lagunek ere hori pentsatu dute, ziurrenik, Voltaire kaleko abentura berri hau argitu dutenean. Gauzak, askotan, ez dira diruditena, eta zantzu guztiek norabide okerretik eraman gaitzakete, azalpenetan sinpleena sinpleegi iruditzen zaigulako. Lagunduko al diguzu kasu berria argitzen? 

Azken urtea Lizeoan

RAF Institutuan azken urtea errepikatzen ari da. Aurreko ikasturtean ama galdu zuen, eta kurtsoa oso maldan gora egin zitzaion.
Aurten, zaharragoa izateak nolabaiteko lasaitasuna ematen dio, eta ikastetxeko mafiari aurre egiten ere ausartuko da. Iskanbila handirik gabe, asmatuko du bakoitza bere lekuan nola jarri.

Baina, dena den, Leroux Lizeoko arazo bakarra ez da Hiruren Banda... Ikastetxean, gau batez, argiak piztuta ikusiko dituenean, zer gertatzen ari den jakin nahi, eta azkenean, ia detektibe lanetan jardungo da bere lagunekin batean. Amodio bitxiak, hildako irakasleren bat, desagertutakoak...
RAFekin batera, arazo ilun horiek argitzen saiatu nahi? Amaierak ezustean harrapatuko zaitu, ziur!

Bila nazatela

Fernando Morillo eta gazte jendea lotzea erraza da... Bere inguruan gertatzen diren gauzei erne bizi da idazlea, gazteei gazteen kontuak kontatzeko gogoz, pertsonaietatik lehen pertsonara saltoa ematea erraza izan dadin. Horregatik, bere istorioetako pertsonaiekin erraz identifikatzen zarela esan genezake.
Ainarak 16 urte ditu, eta adin horretan, jakina, sentimenduak puri-purian. Animo gora-beherak, kezkak, beldurrak... lagunak, baita lehen sexu-kontuak ere... Hori guztia bildu du bere egunerokoan. Eta horixe izango duzu esku-artean. Ainarari tartetxo bat egiten badiozu, zurekin uste baino antzekotasun gehiago topatuko dizkiozu. Gaztetan guztiak kontra ditugula, eta munduan ezeroso sentitzen garela... inork ulertzen ez gaituela... Hori 16 urterekin ia guztiok sentitzen dugulako. Eta... beranduago ere bai, zorionez!

Pentsatzeko txokoa

XXXIV Lizardi Saria jaso du Nerea ArrieNen lanak... Xirikatzailea.
Ingleseko irakasleak, "gaizki portatzean" pentsatzeko txokora bidaltzen du jendea... Zigorra omen. Baina Debari pentsatzea ingleseko klaseetan adi egotea baino gehiago gustatzen zaio.
Horra arazoa. 

Askotan, pentsatzeko esaten digutenean, aurretik zerbait gaizki egin dugun seinale izaten da... eta horren inguruko hausnarketan lagunduko gaitu Debak, oraindik nerabe izan ez, baina haur izateari utzi dion neskatoak.... 10-11 urterekin, zure burua kokatzea oso zail delako, eta ingurukoek, lagundu baino gehiago, askotan gehiago nahasten gaituztelako. Debak pentsatzeko txokorik ez dela esistitzen erakutsiko digu, pentsatu edozein lekutan egin dezakegulako, eta pentsatzeak, gainera, burua ezezik, bestelako gorputz-atalak ere ernetzen dituelako: pentsatze hutsak burukomina eman dezake, edota barnea lasaitu, edota oilo-ipurdi azala ernetu, edo goragalea sortu... Txoko batean hori guztia? Benetan?

Blog

Badakit. Badaude munduan izugarrikeriak pairatzen dituzten mutikoak, eta haien sufrimenduarekin alderatuz, nire matxinadak hutsala dirudi. Are gehiago, ergela. Izan ere, ez nau jo. Ez nau bortxatu. Ez nau nire lagunen aurrean lotsarazi.Ez da saiatu nire neskalagunarekin ligatzen. Mometuz ez daukat neskalagunik, horrek arazoa konpontzen du. Ez du ama engainatu, ez dio etxeari su eman. Horrelakorik ez, baina bai horrelako zerbait, dena dela, ez badirudi ere. Batez ere bortxaketarena. Bortxaketa birtuala izan baita.
Nire bloga irakurri du.

Eta heldutasun adinera heldu artean, ez diola hitzerdirik esango erabaki duenez, etxeko giroa erabat desatsegin bilakatu da, nahiz eta aitak ezer ulertzen ez duen. Blog bat, ez al da sarean dabilen edonork ikusteko modukoa? Zergatik, orduan, halako iskanbila?

Baina komunikazio eten horrek luze jotzen duelako, aitak barkamena eskatzeko modu bitxia topatuko du: semearen logelako atean hiru kolpe diskretu... atea zabaltzean, ordea, aita ez dago bertan. Sekretu bat, hori da ate aurrean topatu duena,

Istorio bitxia, guraso eta seme-alaba nerabeen arteko harremanez eta baita komunikazioaz gogoeta egitera gonbidatzen gaituena. Benetan, mundiala.

Kaliforniako neskak

Opor usaina du izenburuak.
Gu ere halaxe gabiltza, oporrak bueltan ditugu eta...
Anuxka, Ainhoa eta Risky San Frantziskora joan dira inglesa ikastera, eta han, hizkuntza ezezik, beste gauza mordoa ezagutuko dituzte. Izan ere, kulturalki erabat desberdinak gara euskaldunak eta ipar amerikarrak, eta desberdintasun horiek antzeman artean, haien mundu ikuskerak aldaketa ugari izango dituela ohartuko dira. Errealitate desberdinek begiak irekitzen dizkigute, aberasten, duguna beste era batean baloratzen irakasten digute oharkabean, eta horixe da, inglesa ikastearen aitzakiaz, Iturraldek liburu honetan proposatu nahi diguna.

Zuek ere, uda, mundu desberdinak ezagutzeko aprobetxa ezazue... 
Bidaia txartelarik merkeenak liburuetan topatuko dituzuela gogoratu!

Ardi beltza

Liburuaren azalak pista txiki bat ematen du, baina oso txikia... Akaso hitz hauek irakurri ostean zertxo bat argiagoa.

Hermogenesek badu amets bat, baina etxekoei ez zaie batere gustatu. Guraso biak izen handiko mediku dira, anaiak ere bai, baina berak ez du tradizio horren parte ikusten bere burua: berak arkeologo izan nahi du.

Guztiak kontra jarriko zaizkio, noski, eta ikasketarik ez diotela ordainduko badakielako, dirua bere kasa topatu beharko du Hermogenesek, erdi ezkutuan baina... Gizarteak ezartzen dizkigun rolei aurre egitea ez da lan xamurra, baina norberaren ametsei segika jarduteak izerdia merezi du, ala ez?

Egun bat Petre Romanescuren bizitzan

Andereño Itsasok eguneroko bizitza kontatuz idazlan bat egiteko agindu du, baina Petrek ez ditu idazlanak gogoko, aditz guztiak eta hatxe guztiak ondo jartzea rollo bat delako. Idazle ez, baina egunen batean zinemagile izan nahi du berak. Horregatik tematu zen hainbeste bideo-kamerarekin. Kostata, baina bere azken urtebetetzean oparitu zioten, eta horixe baliatuko du bere idazlana baino gehiago, dokumental bat burutzeko. Egun pasa joan behar du familiak, eta bideo-kamera lagun, gauza mordoaren berri izango dugu, kamerak guztiaren lekuko isil izan daitezkeelako.

Bueno, uste dut gehiegi ari naizela luzatzen, hitz eta pitz, eta pelikula batek batez ere irudiak behar ditu. Beraz, aurrera.

Hortik aurrera, espero ez duzun modu originalean kontatuko digu Petre Romanescuk bere bizitzako egun bat. 

Superheroia naiz, eta orain zer?

Istorio bitxia da Kirmenena: Goiz batez, Gogol eta Kafkaz gogoratuko da, ispiluan begiratzean desberdin sentitzen baita. Oso desberdin. Eta ispiluari kasu egiten badio, baditu desberdin sentitzeko arrazoiak. Baina, ez du ezer ulertzen. Norbaiti kontatu behar dio gertatzen zaion guztia, baina, batzutan, gauzak aldrebes xamar ateratzen zaizkigu. Xabi bere lagunari guztia kontatu ostean, eta haren erreakzioa ikustean, ez daki zer den arraroagoa: berari gertatzen zaiona, edota Xabi bera…

Superheroia izatea gauza bat da… baina, zer nolako Superheroia izan nahi duzun pentsatzeak buruhauste asko emango lizkizuke, ziur.
Bere ahalmen guztietan, zein da gehien gustatu zaizuna, eta zergatik? Superheroi izateko aukerarik bazenu, nolako Superheroia izan nahi zenuke?

Hegan bilduma, euskara ikasten ari direnei zuzendutako irakurgaiek osatzen dute. Istorioak hizkuntza mailaren arabera moldaturik topatuko dituzu, eta hiztegi lagungarria izateaz gain, liburuaren amaieran ulermena lantzeko ariketak eskeintzen dizkigu. 

A zer gaupasa!

Uda giroa. Oporrak hastear, eta sekulako emozioa. Hilabeteak eman dituzte irteera hau prestatzen, seikotearen lehen gaupasa. Ongi irabazia, noski, emaitza txarrak jasoz gero ez baitzuten aukerarik izango. Kontuak kontu, hura zen eguna argitzen ikusiko zuten lehen aldia, erlojuaren menpe egon gabe, lagunartean; lau egun kanpin dendetan, rock kontzertu eta guzti.

Baina, mutil ilekizkur bat pasa da Leireren bihotzaren paretik, eta auskalo zergatik, emozio ugari zituen ibilaldiari gatza eta piperra erantsi nahi izan dizkio berak, Josuren kezka eta amorrua pizteaz batera. Planik ederrenak txorakeria batengatik zeinen erraz honda daitezkeen jakin nahi? Irakurri artean, ezin imaginatuko dituzu gau hartan sentitutako emozioak.

Pasarte guztietan, zein da gehien harrapatu zaituena?
Istorioa filme bilakatzeko modukoa dela esango al zenuke?

Amets uhinak

Liburu honetan garai batean, aspaldi idatzitako ipuinak bidlu dituela esaten du Mariasun Landak, eta aspaldi hori noiz den zehaztera gonbidatzen gaitu. Bera bezalako idazle askori esker dugu gaur euskaraz hain literatura oparo eta aberatsa, aspaldiko garai haiek atzera denboran 40 urte baino gehiago ez direlako, eta gure literatura haien lanek biziberritu dutelako. 1975-80 urteen bueltan, euskarazko liburu gutxi zegoen, eta irakasleek sortzen zituzten, halabeharrez, baina baita ilusioz ere, geletan baliatzen zituzten hamaika istorio.

Mariasun Landak lan ugari eman dizkigu, eta liburuxka honetan istorioak sortzeko ideiak ere bilduko dituzu: Inoiz bururatu al zaizu marrazten ari zaren horrek zer esango lizukeen, hitz egiteko aukerarik balu? Edota, Txaf izena duen planeta bateko bizitza nolakoa izan daitekeen? Jakizu, Txaf planetako eskoletan ez dela diktaketarik egiten: letra guztiek aspaldi egin zuten ihes hiztegietatik, askotan hitz bera osatzen zuten letrak ez omen zirelako elkarrekin ongi konpontzen... Burutazio xelebreak, denbora itzel pasatzeko aukera politak.

Hiru istripu eta bi amodio

Lehen orrialdeak hemen irakurgai.

Anuskak ez zekien. Oso nekeza egiten zitzaion pentsamenduak fokalizatzea, neuronak txukuntzea eta merezi zuen zukua ateratzea haiengandik. Azken egunetan saltoz salto ibili zen. Gutxieneko analisia egiteko astia eta energia behar zituen.Zer egin zezakeen?

Destino jostariak jaramon egin balio bezala, bip-bip bat entzun zen. Mezu bat telefonoan. Bigarren bip-bipa. Bi mezu batera.

Elurretako neskak bihotza sutan izango du, baina Marie Curie miresten du, eta hark bizitzeko modu bakarra izan dezakegula erakutsi zigun: bihotzari kasu eginez. Txikitan jada printze urdinik ez dagoela erabaki zuten lagunen artean, eta printze gorriak bilatuko zituztela hitz eman zuten. Baina printze gorriak ez datoz beti zugana, akaso zuk eman beharko dituzu gerturatzeko urratsak, lotsaren lotsaz, eta kosta ala kosta… Printze haiek ere badituzte haien une beltz sekretuak...

Botila baten historia

Edari goxo batez betea hasieran, amaitutakoan, botila ikasgelako txoko batean utzi zuten, askotan balio ez duena zakarretara botatzea kostatzen zaigulako edo… Handik egun batzutara, botilarekin gogoratu, eta harentzako zeregin bat bururatu zitzaien: mezu bat idatzi, eta ibaian behera botako zuten, inork inoiz jasoko zuen itxaropenez.

Botilak ibilbide luzea egingo du, oso luzea, eta bidean egingo dituen lagunei esker, istorio eta paraje ezezagun ugariren berri izango du. Iritsiko al da inoiz portura?

Ba al dakizu 2007an surflari batek "Zarauzko pirata egur zangoentzat" zioen botila topatu zuela hondartza parean? Barruan, Sarrionandiaren poema eta hitz goxoak… Horra Pirritx, Porrotx eta Marimototsen musikaz lagundurik, adibide gisa, Hodeiak.

Zomorroen kluba

Istorioaren lehen orriak irakurgai hemen

Zer koloretakoak dira hitza lapurtzen dizuten mutilaren begiak?

Gorkarenak katarro baten mukiak bezain berdeak direla erantzungo dizu Teresak.

Gauzak ez direla hasieran ikusten ditugun bezala, gauzei begiratzeko modu desberdin asko daudela, eta pertsonak beti ez direla kanpotik ikusten ditugun bezalakoak… Hori guztia ikasiko du Labezomorrok. Inurrierdik hasieratik du garbi, baita Armiarmak ere, baina Teresari ikaragarri kostako zaio hori ulertzea. Institutuan hasi berritan, Bulling kontuak ere badira tarteko…
baina txiki izateak baditu bere abantailak, zer arraio!

Laida Martinezek lana euskaraz idatzi ostean gaztelerara itzuli zuen, eta itzulpenak Malagako V. Gazte Literatur saria irabazi zuen. Idazle bilbotar gazte honek hainbat sari eskuratu ditu hala, euskarazko lanak gaztelerara itzuli eta sariketa garrantzitsutan aurkeztuz.

Zortzi ipuin gotiko

Muinoko etxean hilotz batek Faustoren kontzientziaren lekua hartuko du… Tik-tak, tik-tak, tik-tak… Trenbide baten ondoan ia eroria den etxeko erloju dotorea bihotzen taupaden erritmoan… Halloween batez, amorante biren gau hotza, betirakoa… Sorgin etxean, gau elurtuan, bele beltz bi, arima galduen bila. Deabruaren ibarra, bi begi handiren argitan. Ilargi betea, eta eroetxe batetik askatasunaren pasealekurako ibilbide luze eta neketsua… Zomorroak, zomorro asko… eta ametsetatik esnatzean zomorro gehiago… Eta piano baten doinuan, maitasun istorio bitxi bat…

Zortzi ipuin gotiko, eta irakurtzen duzuna irudikatuz gero, hotzikara ziurrak… 
Zein da gehien asaldatu zaituen istorioa?

Iratiko sorgin basatia

Ikasle talde bat egun batzutarako iritsi da Iratiko basora. Iñaki eta Xanti bikiek, gainera, anaia gazteagoa haiekin joateko baimena eskuratu dute. Anaia ahulagoa da itxuraz, eta pixkanaka bere bidea egiten ikasi nahi duen aitzakiaz joan da bera ere bidaian. 

Taldeak antolatu dituzte eta, lehen egunean, oso gauza arraroak ikusi dituzte mendian: arraroak eta baita beldurgarriak ere. Animalia baten hilotza lehenik, emakume batena biharamunean. Jakinminez, uste baino arazo konplikatuagoen erdian izango dira, eta Iratiko oihanean gertatzen dena argitzeko haien beldur eta izuei aurre egin beharko diete.

Sorginetan sinesten al duzu?
Zein da piztia guztietan beldurgarriena?

Azken balada

Istorioaren lehen orriak irakurgai hemen

Noizbehinka, beste lurralde bateko koblakariak heltzen ziren bailara urrun hartara. Kontu, kanta eta berri asko zekartzaten kanpotik… Eta etxe, baserri edo dorretxeetan ostatu hartu, eta urrutiko beste mundu bateko istorioak kontatzen zituzten, mokadu eta txanpon txiki batzuen truke. Mayiri izugarri gustatzen zitazion erdi-mezulari edi-trobalari haiek ekartzen zituzten haize berrien arabera dantzatzea; inguruko berriez gain, makina bat kontakizun, esamesa edo erromantze ekartzen zuten, eta desioz bete ohi zioten bihotza; ipuinez eta ametsez burua.

Mariasun Landak ahozko literaturarekiko bere miresmena erakutsi nahi izan digu argitaratu berri duen lan honetan. Izan ere, Oreina bilakatu neska, Nafarroa Beherean topatu zen azken balada da istorio honen ardatza, nahiz eta ahozko literatura prosa bilakatzeko hiru istorio gurutzatu dituen: Oreina bilakatu neska, batetik, eta haren bertsio modernoago bat, ez hain mitiko eta tragikoa, bestetik. 

1977an Haizea taldeak musikatu zuen, eta beranduago, 1985ean, baita Amaia Zubiriak ere; Ura ixuririk da kanta haren izena. Benito Lertxundik istorio bera oinarri hartuta idatzi zuen Mayi kanta. Ahozko literatura, beraz, emankorra ez denik ezin esan.Benito Lertxundiren Mayi bideoan.

Kandinskyren tradizioa

Aintzinako Errusian ohitura omen zen UrteZahar eta Urteberri arteko gauean neska gazteak kalera atera irten eta, topatzen zuten lehen gizonari bere izena galdetzea; uste omen zuten izen bera izango zuela bere senar izango zenak. Kandinskyren biografia batean topatu zuen Mirenek bitxikeria hori, eta margolari hori biziki maite zuenez, berak ere gauza bera egitea erabaki zuen.

Eta, auskalo zergatik, Mirenek beti Aitor izeneko norbait nahi zuen bere bizitzan... 

Baina lagunek lasai utz zezaten, Manu bat agertu zen lehenago.. 

Aitor eta Manu, bi izaki erabat desberdin, biak Mirenen egia eta fantasia, biak maitatua izateko grinaren ispilu.

Neskato nerabe batek heldutasunerako bidea nola egiten duen sentimenduen bidez azaltzeko eran maisu… eta bide batez, mutilak sentimenduak azaleratzen hain trebe ez direla aditzera emanez… Saizarbitoria, itzel!

Eman amore

Jon Zetak Underground diskotekan No future taldeak emango duen kontzertura joateko plana egin du bere lagun onenarekin, bertan Haizea topatzeko esperantzaz. Gurasoek zigortu dute ordea, eta etsitzeko batere asmorik gabe, leihotik kalera egingo du salto. Gaua ustekabez josia joango zaie bi lagunei, eta kapitulu bakoitzaren sarrera kanta baten hitzek aurkezten dizutenez, horiek deszifratuz istorioaren nondik-norakoak irudikatzeko moduan izango zara.

Zein dira, zure ustez, Underground munduan topa ditzakezun piztiarik beldurgarrienak? 
Jon Zetak ere ez du erantzuna oso garbi… 

… Orduan, aurrean nituen hitz haietxek berrirakurtzean, Haizearen ordez zergatik etortzen zitzaidan Koreren irudia gogora? Pertsona batekin sentitu uste nuena beste batengan aurkitzea posible al zen? Zer gertatu zen Korerekin minutu gutxi batzuetan, Haizearekin urte luzeetan gertatu ez zena?

Llumen harremana ez da uste bezain polita, eta amets batean bizi nahiko lukeela pentsatzen du azkenaldian. Betiko lagunek ere ulertzen ez dutela iritzita, gogaituta, txat batean sartu da, atari berriak zabaltzeko asmoz. Errealitate berria sortuko du bertan, Matrixen eran. Llum Triniti izango da, eta Morfeo bere lagun berria. Eta fikzioak errealitatea nahastuko du, eta akaso ere gailenduko zaio, eta Jokoan egoeraren kontrola galduko dutenean, istorioa nola amaituko den ezin jakin. Lagunarteko harremanak, sendoak izanik ere, beti ez dira nahi bezain erraz eta eramangarriak izaten.

Eleberriak idazteko beste modu bat topatuko duzu jokoan, txatean jardungo bazina bezala, elkarrizketen lekuko…
Eta misterioak bere amaraunean harrapatuko zaitu, ziur.

Burua txoriz beterik

Albertoren bizitza seme gazteenaren istripuarekin batera erabat irauli da… Goitik behera. Baina bizitza hori da, etengabeko joanean dabilen gurpil handia. Ostaizkari berean onartzeko eskatzen dionean, loreontzia bizkarrean daraman geranioa dela dio.

Ez dut lorik egiten, ez dut libururik irakurtzen, arnasa hartzen jarraitzen dudalako bizi naiz. Egutegian irakurri dudalako dakit udaberria hastear dagoela, baina niretzat euria ari du, etenik gabeko euria… Ez, ez; euria ez; nik gustuko dut euripean ibiltzea… Ibai batean itotzen ari naiz, bai, hori da, ura eztarritik behera erortzen hasi zait eta birikak ureztatu baino lehen irtetea lortzen ez badut… Zerbait behar dut berriro bizitzen hasteko.

Artean, helduen bizitza ulertzea kosta zaie haurrei… Helduek ez dute bururik, gauza ulertezinak egiten dituzte, eta kontu handiz ibili ezean ez digute berrogei urteko zaharrak izaten utziko…Berrogei urtekoek nahi dutena egin dezakete, eta pirata izatea mundiala litzateke!

Abraham

Gurasoek lan berria topatzeaz batera, hiriz aldatu beharra sufrimendua zen berarentzat, ez al ziren konturatzen? Berez, ixila, lotsatia, uzkurra… Ikaragarri kosta zitzaion lagunak egitea, gelakideekin hitz egitea ere bai…  Guztientzako ia ezinikusia zela pentsatzen zuen, baina nahiago horrela… Erlijio klase batean Abraham eta Isaacen pasadizu bati buruz hitz egin zuten arte. Denen harridurarako, hitza hartu zuen, eta harrezkero, Abraham deituko zuten. Baina, iseka baino gehiago, miresmena zuen izen horrek, eta gustatu zitzaion.

Nerabezaroko lotsa eta beldurrak, ezinegonak, kezka eta desirak idatziz jasotzen ditu Abrahamek, eta baita ametsetan ere, edo amesgaiztotan… Baina pixkanaka, uste baino ederragoa izango da heldutasunerako bidea.

Mugida liburutegian

Albertok lan bat egiteko Entziklopedian datu batzuk bilatu behar dituela eta, liburutegira lagundu dut. Kontua da ordu erdi bat-edo neramala nire lagunak kopiatu beharrekoa noiz bukatu zain, eta kokoteraino nengoen eskuinera eta ezkerrera begiratzeaz, kokoteraino hango neska pinpirinei eta liburu azalei begiratzeaz, eta hatza sudurrean sartzeaz eta erlojua behin eta berriro begiratzeaz. Horrela bada, han bertan eskuera-eskuera nuen liburu bat hartu nuen, marrazkiak-eta ikusteko.

Eta konturatzerako… lehen esaldia deszifratu ondoren, bigarrena, eta hirugarrena… eta Albertok bizkarra ukitu didanean, joan gintezkeela esanez bezala…

- Hago, Morgan, Flanagan lotsagabe horri zentzagarri eder bat eman behar zioat-eta. Nik, John Carson Tex-ek, beti egingo diat errugabeen alde.
- Zeeer!?
- Ezer ez, ezer ez, utzidak liburua bukatzen.

Baina Ines liburuzainak ez zion amaitzen utzi. Ixteko ordua iritsi zela, eta alde egin behar zuela.
Liburutegiko karnetik izan ez, eta ezin amaiera hurrengo egunera arte ezagutu. Mendeku itzela merezi zuen horrek!

Baina… Jonek bezala, ezusteko ugari dituzu zain zure liburutegian. Nor topatu nahi zenukeen, inoiz pentsatu al duzu? Nik Ines… edo akaso bere betaurrekoak!

Usoa - Bidaia kilikagarria

Sekula ezkutatzen ez zen eguzkiari begirik kendu gabe, isiltasun aldi berean estu eta magiko hartan, Usoak zera pentsatu zuen, Aurrerantzean, triste nagoenean, beti oroitu nahi izango dut ilunabar amaigabe hau, eta nire barrenean su ttiki baten gisakoa izango da, eta argi apur bat emango dit. 

Usoak sei hilabetez itxaron behar izan zuen bere urtebetetze oparia jasotzeko, baina Eskandinaviara bidaia ahaztezina izango zen, bai gurasoentzat, baita berarentzat ere. Gurasoentzat, bidaide egokitutako bikotea petral xamarra zelako, eta Usoarentzat, Periko ezagutu zuelako… Mutil liluragarria, marrubi bat oparitu ziona, eta musu eztia eskeini ziona, bere troll xarmanta deitzen ausartu zena. Bidaia hura ipuin bat zen, bere printze propioa eta guzti… Manex gogoan halere...

Korapilotsua da ametsa eta errealitatearen arteko lotura… Lunefull! @>->--

Ilusionista

Denbora zen bere buruari lotan egiten zituen ibilaldi haietaz galdetzen ziola. Ez zen ezertaz oroitzen, baina lokartu zen lekuetan ez, baizik eta beste batzuetan agertzen zen. Ordu arte gauza bitxia izan zen, benetan ez beldurtzeko modukoa. Teilatuan esnatzeak, hala ere, hotzikara handia sorrarazi zion. Are larriagoa izan zen handik ordu batzutara, nekeak jota lo hartu eta berriz esnatu zenean: eskuin eskua bero zuen, oso bero, eta argia ateratzen zitzaion globo argiztatu bat baleuka bezala; eskuan ez zeukan ezer, baina eskua guztiz piztuta zegoen.
14 urteko Nashak arnasari eutsi zion, ozta-ozta. Beldurra baino gehiago, gertatzen ari zitzaiona ulertzeko kitzikapena zuen. Inoiz ez bezala, mutiko ahula indartsu sentitzen zen, baina dena zen ulergaitz, eta, halako batean, Doban izeneko izaki batek, argi pixka bat eman zion, Ezlekuan… Bertan Izarrak gizakien ametsak direla eta zeruko ibai zabalean flotatzen dutela azaldu nahi izan zion… Eta gizakiok dagoeneko ez dugula amets egiten, amets egiten desikasi dugula, eta Orbana horregatik zabaltzen dela azkar asko, eguneroko gauza txikietan harrapaturik bizi garelako. Ilunei aurre egiten saiatzen da Erresistentzia, eta Nashak paper garrantzitsua du haiekin batean.
Ez saiatu dena kolpetik ulertzen… 
  Jakintza tantaz tanta osatzen den aintzira baita. 

Ostegunak

Bost ipuin labur… bost istorio ganberro… 
Tuna-Fish komandoak Gabon gabean kantari zentzu berezia emango dio, EKI eta Enfermeritza ikasleen harremanak erabat aldatu izanaren errudunak zigortzearren; Txema betidanik dago Edurnerekin gustatuta, baina, bigarren istorioan, asmatuko al du Teletiendaren mezu ezkutua ongi ulertzen? Malagueña salerosa, kalabaza mermelada potoez beteriko istorioa da, eta Unibertsitateko harakinak istorioan txuletak dira protagonista, azterketetako protagonista.. 
Azken istorioan, OstIko TxaKuRren konTraKo KomaNdoArekin atzerriko txakurren kontrako operazioa burutuko du Unibertsitatean nagikeriatan diharduen boskote ganorabakoak.

Zein da istorio guztietan gehien gustatu zaizuna?
Zeinek lapurtu dizu irribarrea errazen?

Voltaire kaleko abenturak - Pozoia kopan

Petit Canardeko crepe gozoak jaten ari direla, gizon batek Annette eta Faboren interesa bereganatu du, kapela xapala, gabardina handia, eta iskanbila batean erosi berri dituen saltxitxei garestiegi iritzi dielako. Halako batean, auto bat etorri zaio gainera, eta istripua doi-doi saihestu du gizonak. Korrika joan zaizkio laguntza eskaintzera, eta hark madarikazio kontuak direla errepikatuz aldegin du.

Annettek argi ikusi du kasua: homizidio ahalegina eta Deloffre jaun misteriotsua ikusita, King Ellerton ikertzaile petoak ikerketa arduratsuari ekingo zion. Telesail bateko protagonista zen King Ellerton, baita kasuz eta abenturaz betetako liburu eta irrati kontakizunetako protagonista, eta duela urtebete Gaillard neba-arreben idolo bihurtua zen. Aita Pariseko Polizia etxean komisario izanik, ikerketen kontu horrek txora-txora eginda dauzka.

Afalorduan, aita neka-neka iritsi da, eta Deloffre izena entzun duenean, egun osoa izen horrekin bueltaka eman duela esan du… Pozoiaz egindako hilketa bikoitz baten susmagarria omen da. Annette eta Fabok ez dute ezer esan, baina lanean jarri behar dutela erabaki dute. Ez dira, ordea, bakarrik egongo.

               

Paris, Voltaire kalea 11. zenb. Oraingoz izenik gabeko kluba.

1. protokoloa: "Sagardo botila pozoituaren kasua".

Haiekin batera kasua argitzen saiatu nahi? Uste baino misterio gehiago argitu beharko dituzu orri hauetan barrena murgiltzen bazara, baina ez zaizu damutuko!

Maite-Maite ile-apaindegia

Praktiketako azken eguna bere karrerako lehenengoa balitz bezala bizi zuen. Irrika bizian zegoen ile-apaindegiko saltsa-maltsak berriro bizitzeko: Priscilleren kasketaldiak, Clararen dramak, Luckyren eztenkadak, laka eta xanpuen usainak, ate gaineko kanpaiaren dangak, diru-kutxako txintxinak, ispiluetan gurutzatzen ziren begiradak eta bezeroek beren burua itxuraldatuta ikustean eskaintzen zizkieten irribarreak.

14 urte dituztela, eskolan astebeteko praktikak egin behar dituztela esan diete, eta amonak Maite-Maite ile-apaindegian galdetu du ea Louisek bertan burutu ote ditzaken. Uste baino hobeto sentituko da bertan Louis, aitarentzat sekulako disgustua izango bada ere…
Buruhauste ugari, gehiegi… Baina ametsei tinko eutsi behar zaie, bigarren aukeretan sinesteko adorerik baduzu behintzat.

Musubero Mon Amour

Oroitzen Maxeri hamar urte bete zituenean argazki kamera oparitu ziotela?
Harrezkero argazkiak atera eta atera dabil, eta beti topatzen du bitxikeriaren bat… Aitona bere kuleroekin topatu zuenean lotsa ederra pasa zuen, eta baita kezka ere, aitona burua galtzen ari ote zen beldur. 

Oraingoan ere jo eta ma gelditu da. Kiroldegiko tribunan neska taldeari egindako argazkiak, han atzean, ezkutuan, andereño Maripi harrapatu du: Zer arraio-gorri egiten ari da andereño Maripi musu beroak ematen gizon arrotz bati? Monsieur Moustache hori nor ote da?

Maxe urduri dabil, argazki horrek andereñoa konprometitzen baitu… eta sekretua berarentzat gorde behar duela erabaki du, partidua amaitu artean behintzat. Batzutan ixilik egotea hobe!

Zu bezain ahul

Lehen eta orain, nahi eta ezin, zu eta ni… edota ni eta zu.
Iraganari ihes egin nahi eta ezina, eta arnas berria hartzeko kanpora jo beharra...
Sentimenduek lotzen dituzte 15 ipuin labur hauek, eta sentimenduen atzean, gehienetan, mina.
Denborak eragindakoa, harremanek edota harreman faltak sortutakoa, inoren ahulezia bistan uzten dutena.

Karmele Jaio

Ipuin bakoitzak min desberdina azaleratzen du, eta guztiek batera, gizakion erretratu poliedrikoa egingo digute, istorio desberdinekin gure istorioa osatuko bagenu bezala.

Bat hautatzekotan, Dantzan. 
Irakurriz gero, berehala ulertuko duzue zergatik…
Punta-takoi, punta-takoi, punta.

Ezekiel nora ezean

  Bakarrik geratzea salbazioa izan zen. Ez nuen inorekin egoteko gogorik. Ez inoren lelokeriak entzuteko, ezta nire beldurrak inori kontatzeko asmorik ere. Bakarrik egon nahi nuen. Eta hura leku perfektua zen. Eguzkiak bare jotzen zuen eta kalean isiltasuna zen nagusi. Eta halaxe, sofa zahar hartan eserita, afariaz, amaz, arrebaz, aitaz eta abarrez pentsatzen nuen bitartean, loak hartu ninduen. Eta ez nintzen esnatu harik eta norbaiten eskua sentitu nuen arte nire bekokian.
- Ezekiel! Ezekiel!
Naroa zen.

Eskolara agertu da Ezekielen aita, hainbeste urte eta gero… eta bizitza hankaz gora jarriko dio. Barrena hustutzeko beharra duenean ere, kosta zaio asmatzea, mutilak inkomunikazioaren komunikazioan bizitzen ohituta daudelako. Zalaparta, barrea eta txantxa. Horiek haien hizkuntzaren kodeak… Baina bene-benetako sentimenduei buruz hitz egitea ikaragarri kosta, lotsa edo. Eta Ezekielek ez du asmatzen. Neska kontuak dira: ama, arreba, Elena, eta Naroa… Neska gehiegi, eta kirioak dantzan! Nerabezarotik gazte izateko bidea uste baino korapilatsuagoa da, etengabe korapiloak askatuz eta korapilo berriak eginez.

Nur eta herensugearen tenplua

Nur eta bere gurasoak Txinara joan berri dira bizitzera. Lagunak egin eta, Guo-Guoren urtebetetzea ospatzeko, jolas parke erraldoi batera joan dira. Bertan, atrakzioetako batean harrapaturik geldituko dira, labirinto itxurako herensugearen tenpluan, eta igarkizun batzuk ebatzi beharko dituzte irteera iristeko.

Beldurrak pixkanaka jolasari tarte egingo dio eta, izango ote dute Herensugearen bederatzi ateak igarotzeko nahikoa adimen?

Zein da frogetan gehien gustatu zaizuna?

Amaren eskuak

Maiatzaren lehena Langileen eguna da, baina aurten, baita amaren eguna ere… Horregatik hautatu dugu Karmele Jaioren istorio hau.

zinemara egindako egokitzapena

Nereak txikitako argazki bat du eskutan, amaren oroitzapenak pizteko itxaropenez ospitalera ekarritako argazki bat. Baina ama lo dago. Haren eskuei begira geldituko da, eta gauzak nola diren… Haren eskuek, izaretan idatzirik dagoen ospitale hitza erdizka estaltzen dutenez, tale baino ez daiteke irakur… Tale ipuina da ingelesez, eta aitak txikitan irakurtzen zion Alice gogoratzen dio, ama ere ipuin batean bizi dela pentsatzen duen bitartean. Oroitzapenetan murgilduta, amaren eskuak josten ere gogoratzen ditu, eta baita idazten ere… eta bera laztantzen… Eta errudun sentitzen da, ama oroimena galtzen hasia zela ohartu ez delako.

Nerea kazetaria da, eta batzutan, kontatu behar duenaren beldur badela aitortu behar… Ogibide horrek egonezina sortzen dio sarri, deserosotasuna. Ospitalean, halako batean hasi da ama tarteka zerbait esaten, baina zeri buruz ari ote da? Amaren iragana ezagutzen hasiko den einean ezagutuko ditu Nereak bere portaeren arrazoiak.

Ipuin batean bezala

Joan Mari Irigoien ez da haur literaturan kokatzen, eta gazteenean ere ez ziurrenik. Ipuin batean bezala, gure bizitzaren irakurketa egiteko gonbitea da, argitzaletan baikabiltza uneoro.
Elkarrizketa batean irakurri genion behin, mendian zebilela, inoiz ikusi duen behi-kakarik handienarekin egin zuela topo, eta hark, gainean, lau txanpinoi eder zeuzkala… Bizitzaren parabola ikusi zuen orduan, kaka eta edertasuna, biak nahasturik. Inguratzen gaituen mundu kaka horretan, edertasunik ere topa dezakegula alegia… Eta hori dena islatzen saiatzen dela bere istorioetan.

Sonanbulu gisa emango du goiza Anderrek Sararen gutun desesperatu bezain laburra topatzean, zer esan ez dakiela:

Ukitzen ditudan loreak zimeldu egiten dira. Ukitzen ditudan eguzkiak itzali egiten dira. Ukitzen ditudan gizonak zapuztu egiten ditut. Gizon ona zara eta ez dizut minik egin nahi, ez zaitut zapuztu nahi. Ene oraingo ametsa, gainera, bestelakoa da eta hor ez du ezein gizonek lekurik. (…) Izan zoriontsu. Sara.

Ezin etsi ordea, eta gutun bat idatzi behar ziola bururatu zitzaion:

Ukitzen dituzun lore guztiak zimeltzen omen dira, bai, baina nahiago dut zure lore zimel bat, munduko basorik abartsuenetan ezkutatzen den orkidearik ederrena baino. Ukitzen dituzun eguzki guztiak itzaltzen omen dira, baina nahiago dut zure eklipsearen argitan bizi, unibertsoko eguzki guztien itzalpean baino. Ona naizela diozu, baina nahiago nuke gaiztoa naizela esango bazenit eta maite-maite nauzula. Ander.

Idatzi bezain pronto… hautsi, eta beste bat idazteko beharra… 

Denborak aurrera egin ahala, bizitzaren lege bortitzak Leire ere harrapatuko du, eta bi bihotzek bakarrean egingo dute taupa, beste askorenen artean, bizitzak bere bidea jarrai dezan.

Vampiria

Mikelek orduan begiak itxi zituen. Eta, besterik gabe, desagertu egin zen. Ospitaleko edonor orduantxe edozergatik ganbarara joan balitz eta, argia piztuta, ohea zegoen aldera begiratu balu, ez zuen haren gainean inor ikusiko, nahiz eta Mikel benetan egon hantxe etzanda, lo-edo.
Eta hiru solairu beherago, bi lagunentzako logela txiki batean, Selene ohean dardarka zegoen, begirik bildu ezinik hotzaren hotzez.

Mendabaldeko Europan,
Nonbaiteko Ospitale Psikiatrikoan idazten du Selenek bere egunerokoa, gertatzen zaizkionak ahaztu baino lehen, edo erabat erotu baino lehen... edo akaso gertatzen zaizkionak ulertzeko modu bakar gisa. Bere bakardadean, egunak eta gauak nahasiko zaizkio, eta Mikelen irribarre goxoak espero ez dituzun gogo eta desirak esnatuko dizkio...

Krokodiloa ohe azpian

Lehen orrialdeak hemen irakurgai

Mariasun Landak 2002an idatzi zuen lana 2015ean berrargitaratu zen, eta atzo, Donostian, Liburuaren eguna zela eta, EIZIEk, Itzultzaile Berriak programaren barruan, irakurketa eleanitza burutu zuen, euskara, poloniera eta esloveniera uztartuz. Irakurketa bitxia, baina ikaragarri aberasgarria, polita baita euskaraz sortu diren lanak beste hizkuntzetara ere iristea...

Sarri kontatu dizkigute ohe azpian ezkutatzen diren munstroei buruzko istorioak… Kasu honetan, ohe azpian krokodilo bat agertuko da, eta egoera surrealista horrek J.J.ren bizitza hankaz gora jarriko du. Begiratu al duzu azken aldian zure ohe azpian?

Ezkutuko esanahirik ba ote duen galdetuko balizute, zer erantzungo zenuke?

Hori gozamena!

Gipuzkoa Plazan, egunargitan… Haurrak, eta ez hain haurrak, harrituta…

Txokoren batean istorioak kontu-kontari, liburuak salgai han eta hemen… eta zurrunbilo horretatik ihes egiteko aukera, Shakti Olaizolaren ikuskizuna. Mundiala!

Liburuaren eguna amaitzear, Istoriolariok gozatzeko istorio berriak topatuko zenituztela espero dugu. 

Istorioak erdibidean utzi behar izaten ditugu askotan… Liburua hasi, eta beranduago non jarraitu behar dugun gogoratu behar. Plazerrarekin hurrengo hitzordua noiz eta non izango den alegia...

Halakoetan, bidaide apartak dira orri-markatzekoak, eta egun hau aitzakia hartuta, askotan, nork berea sortzen du, lore lehorrak baliatuz, txikitako marrazkiren bat, edota gustoko duzun libururen batekin erlazionatutako irudiren bat...

Donostian hauxe banatu dute aurten, eta guk lehiaketa txiki bat proposatu nahi dizuegu: Zer iradokitzen dizu orri-markatzeko horrek? Astebeteren buruan, erantzunik originalenari liburu bat oparituko diogu, orri-markatzekoa barnean, noski!

Zuen erantzunen zain!!!